Temat ukraiński w literaturze – od romantyzmu do współczesności.
W dwusetną rocznicę wydania Marii Antoniego Malczewskiego
(Poznań, 7–9 kwietnia 2025 roku)
Zaproszenie
Zakład Literatury Romantyzmu Instytutu Filologii Polskiej na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza we współpracy z Katedrą Polonistyki Instytutu Filologii Narodowego Uniwersytetu im. Tarasa Szewczenki w Kijowie zaprasza na cyklicznie organizowane sympozjum imienia Zofii Trojanowiczowej poświęcone kulturze i literaturze romantyzmu.
Z okazji przypadającej w 2025 roku dwusetnej rocznicy opublikowania Marii Antoniego Malczewskiego zamierzamy się przyjrzeć tematowi/obrazowi Ukrainy w literaturze i sztuce XIX i XX wieku z różnorodnych perspektyw. Za kwestię szczególnie wartą namysłu uznajemy przemianę paradygmatu pamięci kulturowej – szczególnie tej, która była kształtowana przez tradycję romantyczną. Tym, co stwarza styl Marii jest duch miejsca – genius loci – ukraiński step, dzikie pola nie tylko z ich osobliwą roślinnością, ale przede wszystkim z niepowtarzalną historią dwóch narodów – ukraińskiego i polskiego. Osadzenie poematu Malczewskiego w szerszym kontekście kultury i literatury ukraińskiej wydaje się nawet dzisiaj nie do końca zrealizowanym celem prowadzonych w przeszłości badań. Proponujemy skupienie uwagi wokół następujących zagadnień:
• Nie tylko step: topika pejzażu ukraińskiego w dziełach polskich i ukraińskich twórców;
• Miasta: Humań, Kijów, Lwów, Krzemieniec, Żółkiew, Drohobycz… i rzeki: Dniepr, Dniestr, Prut, Stryj…;
• Szkoła ukraińska polskiego romantyzmu w polskich i ukraińskich badaniach literaturoznawczych;
• Słowacki i Szewczenko – piewcy Ukrainy bliscy i dalecy;
• Twórczość publicystyczna poświęcona Ukrainie (Jakub Jaworski, Józef Ignacy Kraszewski, Julian Bartoszewicz, Franciszek Gawroński, Jan Grzegorzewski, Zenon Fisz, Pantelejmon Kulisz, Mykoła Kostomarow, Iwan Franko, Wołodymyr Wynnyczenko, Mykoła Chwylowyj, Dmytro Doncow i in.);
• Ukraina jako locus horridus (Antoni Malczewski, Juliusz Słowacki, Henryk Sienkiewicz, Włodzimierz Odojewski) i locus amoenus (Józef Bohdan Zaleski, Stefan Witwicki, Józef Łobodowski);
• Hołodomor w literaturze (twórczość Wasyla Barki i innych);
• Wspólna historia, różne pamięci – wojny polsko-kozackie, Koliszczyzna, długie życie Wernyhory, Wołyń, Akcja „Wisła” w ujęciach literackich;
• Twórczość Iwana Kotlarewskiego, Tarasa Szewczenki, Mykoły Kostomarowa, Lesi Ukrainki, Wasyla Stefanyka, Wasyla Stusa, Iwana Franki i in.;
• Mozaika narodowości w twórczości polskich pisarzy XX wieku – np. Jarosław Iwaszkiewicz, Stanisław Vincenz, Zygmunt Haupt, Julian Wołoszynowski, Leopold Buczkowski, Andrzej Kuśniewicz, Jerzy Stempowski;
• Ukraińskie i polskie emigracyjne środowiska literackie („Biuletyn Polsko-Ukraiński”, paryska „Kultura”);
• Obrachunki po latach (np. Andrzej Stasiuk, Jurij Andruchowycz, Mykoła Riabczuk, Tomasz Różycki, Paweł Smoleński i in.).
Organizatorzy konferencji w 200-lecie wydania Marii chcieliby przekroczyć krąg dotychczasowych ustaleń, wyjść poza scenariusze badań i tematykę tekstów krytycznych, które już zaistniały w literaturze przedmiotu. Zamierzają też wrócić do wątków porzuconych i niedokończonych w badaniach poematu. Dzieło Malczewskiego w naszych opisach literatury romantycznej ciągle coś zmienia i przesuwa, ustanawia i na nowo definiuje. I są to zwykle doniosłe kwalifikacje wykraczające poza problematykę jednego utworu.
Uważamy, że należy ponownie przyjrzeć się recepcji Marii w krytyce literackiej, literaturze epok późniejszych, a także w sztukach plastycznych, muzyce (opera) czy w dwudziestowiecznych mediach jak radio i film. Zajmować nas będą także odczytania tego utworu w świetle nowych ustaleń dotyczących biografii jej autora. Z tych powodów za szczególnie wartościowe uznajemy badania dokumentalistyczne, mogące przyczynić się do lepszego poznania samego Malczewskiego, jak i osób oraz środowisk z nim związanych.
Przewidujemy spotkanie z autografem Marii przechowywanym w zbiorach Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu.
Miejsce Sympozjum: Salon Adama Mickiewicza, Collegium Maius, Poznań, ul. Fredry 10.
Język obrad: polski i angielski
Na zgłoszenia tematów wystąpień przesyłanych na adres: temat.ukrainski@gmail.com czekamy do 30 czerwca 2024 r.
Staramy się o dofinansowanie konferencji, wysokość opłaty konferencyjnej podamy w późniejszym terminie.
Zapraszamy do udziału w konferencji
W imieniu Komitetu Organizacyjnego:
Prof. dr hab. Krzysztof Trybuś
Prof. dr hab. Mariya Bracka
Dr hab. Zofia Dambek-Giallelis
Dr Aleksandra Sikorska-Krystek
_____
Pobierz zaproszenie: [PDF].